Mảnh Đất Hồn Hương – Mùa Xuân

Mềm mại, tinh tế và đẳng cấp – đây là những ấn tượng chắc chắn khi một không gian nội thất được thiết kế với sự tinh tế và cẩn trọng đến từng chi tiết nhỏ. Từ góc nhìn về không gian và thời gian, mỗi món đồ nội thất cho thấy những giai điệu thực sự của một nền văn hóa.

Đại tự “Văn quang xạ đẩu” bằng gỗ sơn thếp thời Nguyễn, niên hiệu Khải Định thứ 6 (1920). Bức đại tự được tạo hình lá sen, xung quanh rìa lá trang trí hoa, nụ, đài sen, cua và cỏ lau. Bốn chữ “Văn quang xạ đẩu” (từ phải sang) hàm ý ước nguyện văn chương sáng như sao Ngưu, sao Đẩu

Nội thất, một từ mang nguồn gốc từ Hán Việt, có nghĩa là không gian trong nhà. Nó có thể là căn phòng ngủ, nhà ở hay cung đình hoàng gia. Nội thất không chỉ đơn giản là phần bên trong của một không gian sống mà còn là điểm nhấn, cốt lõi, cá tính hay hơn nữa là linh hồn của một không gian sống.

Bạn Đang Xem: Mảnh Đất Hồn Hương – Mùa Xuân

Trong nhiều năm qua, thiết kế nội thất đã phản ánh sự khúc xạ chính xác của cuộc sống đầy biến động và khó khăn. Từ những thiết kế hoàng gia nhà vua, những ngôi nhà lớn của các quyền quý, đến những ngôi nhà nhỏ bé của người dân, thiết kế nội thất đã thể hiện được những cái đúng và cả những điều sai, xấu xa trong xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập và xu hướng toàn cầu hóa, sự khác biệt đặc trưng của nội thất bản địa không đủ để đối thoại một cách bình đẳng với các yếu tố ngoại lai.

Tượng Bồ Tát ngồi trên tòa sen (đồng) thế kỷ 19-20

Xem Thêm : 90+ Mẫu nhà phố 3 tầng đẹp mái bằng và mái thái!

Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá một bảo tàng lớn để tận mắt quan sát một bộ sưu tập nhỏ về đồ dùng sinh hoạt của người dân, các vật ngự dụng trong cung vua, phủ chúa và các vật phẩm liên quan đến tâm linh và tôn giáo. Đó là những đồ dùng sinh hoạt của người dân, nghệ thuật tôn giáo và hiện vật cung đình Huế. Những món đồ này được chế tác bằng đủ loại chất liệu và có niên đại từ thế kỷ 10-20. Từ những tác phẩm khiêm tốn này, chúng ta có thể suy luận được điều gì về lịch sử và truyền thống thiết kế nội thất của Việt Nam?

Dù có những món đồ làm từ chất liệu vàng như hộp “Nội Phủ thị Nam” trang trí sen, cỏ lau, bít vàng, được chế tác tại lò gốm Cảnh Đức Trấn, Trung Quốc, những món đồ khác đều được tạo tác trong nước. So với những bảo vật từ thời cổ đại, những món đồ này nhỏ bé và không quá xa xỉ. Ngay cả khi được làm từ những chất liệu quý, trình độ chế tác không cầu kỳ hay điêu luyện. Dù là đồ ngự dụng hay thiết kế cho nhà chùa vào thời điểm mà đạo Phật cực thịnh, tinh thần chung của các tác phẩm đều mang một vẻ mộc mạc, đơn giản.

Đài thờ Linga trang trí hoa sen, bạc mạ vàng, Chăm pa thế kỷ 11-12

Trong những năm qua, khi nhắc đến cổ vật, nhiều người không khỏi ngưỡng mộ và tự hào. Trên báo chí, truyền thông, những từ như “những biểu tượng văn hóa lớn”, “thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc”, “tuyệt vời”, “không gì sánh được” được lặp đi lặp lại. Tuy nhiên, khi đặt những hiện vật này vào bối cảnh văn hóa tổng thể, chúng ta không thể không nhận ra những sự khác biệt và khoảng cách không nhỏ.

So với những hiện vật từ nhà Nguyễn thế kỷ 19-20, chúng ta thấy rằng chúng không thể sánh được với nghệ thuật chế tác ngọc bích từ di chỉ Hồng Sơn có niên đại 8.000 năm, hay những mặt quỷ từ văn hóa Lương Chử có niên đại từ 2.800-1.800 TCN. Điều tương tự cũng xảy ra với những bảo vật vàng, chẳng hạn như chậu hình lá sen bằng vàng thế kỷ 19-20, các lư hương hình hoa sen từ thế kỷ 18-19, hay hũ vẽ hoa sen từ thời Trần thế kỷ 13-14.

Chậu hình lá sen bằng vàng thế kỷ 19-20, hiện vật cung đình triều Nguyễn

Xem Thêm : Mẫu nhà 2 tầng mái Thái: Tạo đẳng cấp và không gian sống độc đáo

Về cả kích cỡ lẫn trình độ chế tác, những bảo vật của chúng ta không thể so sánh với những gì người Tây Tạng làm cách đây vài thế kỷ, hay những hiện vật khai quật từ kim tự tháp của các Pharaon cách đây 5.000 năm. Đồng thời, chúng ta cũng tụt hậu so với những gì người Việt thời tiền sử từng làm ở Đông Sơn, hay những tác phẩm đồng ngồi trên tòa sen từ Kathmandu, Nepal.

Bài viết này nhằm nhấn mạnh sự thiếu vắng và hẫng hụt của cuộc sống của một phần trong xã hội. Điều này đã tạo ra sự khác biệt lớn về số phận của từng món đồ như cũng như đời sống của những nghệ nhân và nghệ sĩ, và gần như bế tắc về vị trí và giá trị của những biểu tượng văn hóa. Chúng ta nghèo, kém cỏi không sao, nhưng khi nhầm lẫn và hoang tưởng về thực trạng đó, chúng ta đang mắc phải lỗi lớn đối với hiện tại và tương lai.

Tranh thêu sen, hạc, bằng lụa thời Nguyễn, niên hiệu Bảo Đại, năm Ất Hợi (1935). Bên phải tranh thêu bốn chữ “Lam ngọc lương duyên” mang ý chúc phúc cho hôn nhân được tốt đẹp, dài lâu

Thật đáng tiếc khi chúng ta chưa thực sự có một môi trường và thị trường thích hợp để chế tác và tiêu dùng nhiều hơn những tác phẩm đỉnh cao này. Sự thiếu vắng cuộc sống của một phần ưu tú trong xã hội đã khiến cho số phận của từng món đồ, nghệ nhân và nghệ sĩ, cũng như tương lai của những làng nghề trở nên khó khăn và bế tắc hơn.

Nhưng nhìn vào nhưng món đồ này, chúng ta cũng có thể nhìn thấy những gì chúng ta đang sở hữu. Đây là cơ hội để chúng ta ý thức được tầm quan trọng của việc mở rộng những xu hướng chế tác và sáng tạo mới trong thiết kế nội thất. Hãy hướng tới một tương lai tươi sáng với những tác phẩm đẹp và độc đáo.

Đĩa vẽ hoa sen, gốm nhiều màu, thời Lê sơ thế kỷ 15 – hiện vật vớt từ tàu đắm ở Cù Lao Chàm, Hội An, Quảng Nam

Hũ vẽ hoa sen, gốm hoa nâu thời Trần thế kỷ 13-14

Đài đốt trầm hình hoa sen bằng đồng thời Lê sơ, thế kỷ 15

Bệ kê chân cột trang trí hoa sen, đá, thời Lý 1057, chùa Phật Tích Bắc Ninh. Gạch đất nung thời Mạc thế kỷ 16

Nguồn: https://menhadep.com
Danh mục: Mẫu Nhà